Yapım işlerinde iş artışı nedeniyle revize fiyat uygulaması.

GİRİŞ

Yapım işlerinde, uygulama projesine dayalı şekilde anahtar teslimi götürü bedel ihale yapılması esas olmakla birlikte, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun aşağıda belirtilen hallerinde birim fiyat teklifi almak suretiyle ihaleye çıkılabilir.

-Özgün nitelikte ve karmaşık olması nedeniyle teknik ve mali özellikleri gerekli olan nitelikte belirlenemeyen işlerde ön veya kesin proje üzerinden,

-Doğal afetler nedeniyle uygulama projesi yapılması için yeterli süre bulunmayan işlerde ön veya kesin proje üzerinden,

-Her türlü onarım işlerinde kesin proje üzerinden,

-İşin yapımı sırasında belli aşamalarda arazi ve zemin etütleri gerekmesi veya uygulamada imar ve güzergah değişikliklerinin muhtemel olması nedenleriyle ihaleden önce uygulama projesi yapılamayan, yeni bina işleri hariç, işlerde kesin proje üzerinden.

Makalemizde Birim fiyat teklif almak suretiyle ihalesi yapılan işlerde birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her hangi bir iş kaleminin miktarında, işin devamı sırasında % 20’yi aşan artışın meydana gelmesi ve bu artışın aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde 1’ini geçmesi halinde, iş kalemine ait birim fiyatın ne şekilde revize edileceği konusunda bilgi verlecektir.

2 . REVİZE FİYAT HESABINDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR:
2.1. Revize fiyat uygulamasında tanımlar.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 4 ncü maddesinde;

Ön proje : Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin araştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plân, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren projeyi,

Kesin proje : Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projeyi,

Uygulama projesi : Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projeyi,

Yapım İşleri Genel Şartnamesi 4 ncü maddesinde;
Birim fiyat sözleşme : Ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim fiyat tariflerine dayalı olarak idarelerce hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile yüklenici

tarafından bu iş kalemleri için teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan tutarların toplamı üzerinden yapılan sözleşmeyi,

İfade edeceği kararlaştırılmıştır.

2.2. Revize Birim Fiyat Uygulamasında Dikkat Edilecek Hususlar:

Yapım İşlerine Genel Şartnamesinin Sözleşme (Teklif Birim Fiyatlı İşler İçin) Sözleşme Kapsamında Yapılabilecek İlave işler, İş Eksilişi ve işin Tasfiyesi başlıklı 21. Maddesi Yapım sözleşmelerinde öngörülmeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, Yapım işleri Genel Şartnamesinin 22. ve 48 inci maddeleri hükümlerinin uygulanacağım belirtmektedir.

Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22. maddesi ise “şartlarıyla…….sözleşme bedelinin, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen yapım işleri Sözleşmelerinde ise % 20’sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanlarındaki hükümler…….çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir. İşin bu şartlar dahilinde tamamlanamayacağının anlaşılması durumunda ise artış yapılmaksızın hesabı genel hükümlere göre tasfiye edilir” hükmü gereğince işin mutlaka % 20 keşif artışı içinde tamamlanması gerektiği hususu idaresince tahkik edilmelidir.

Yapım işlerine ait tip sözleşmenin “İş kalemi miktarının değişmesi” başlıklı 29 uncu maddesine göre teklif birim fiyat sözleşmelerde iş kalemi miktarının değişmesi halinde; sözleşme eki birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her hangi bir iş kaleminin miktarında, işin devamı sırasında %20’yi aşan artışın meydana gelmesi (örnekteki gibi, bu iş kaleminde %50’lik bir artış olması halinde) ve bu toplam artışın (örnekteki gibi %50) aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde 1’ini (örnekteki gibi %2,5) geçmesi halinde, artışın sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde ilgili iş kalemine ait birim fiyat aşağıda gösterildiği şekilde revize edilir ve bu iş kaleminin yüzde yirmi artışı aşan (örnekteki gibi, %50-%20=%30 ‘luk kısmına) kısmına revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılır.

R = F x [ 1 – (A x F) / S ]

S = Sözleşme bedeli ( TL),

F = İş kaleminin sözleşme birim fiyatı (TL / ….),

A = İş kaleminde meydana gelen toplam artış miktarı (adet, mt, m2 vb.),

R = Revize birim fiyat (TL / ….)

Bu tanım çerçevesinde yapım işi ihalelerinde revize birim fiyat uygulanabilmesi için gerekli şartlar şunlardır:

1- ……………Sadece birim fiyat teklifi alınan yapım işi ihalelerinde uygulanabilecek olup yapım işi ihalelerinde alınan bir diğer teklif türü olan anahtar teslimi götürü bedel işlerde uygulanamayacaktır.

2- ……………Revize birim fiyat uygulanacak iş kaleminin birim fiyat teklif cetvelinde yer alması gerekmektedir.

3- ……………Yeni birim fiyat oluşturulan iş kalemlerindeki artışlarda revize birim fiyat hesaplaması yapılamaz.

4- ……………İş kalemi miktarında %20’yi geçen bir artış olması gerekmektedir.

5- ……………İş kaleminin miktarındaki %20’lik artış tek başına yeterli değildir. İş kalemindeki %20’lik artışın dışında bu artışın sözleşme bedelinin %1’inden de fazla olması gerekmektedir.

6- ……………Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 24’üncü maddesinde iş artışı aşağıdaki şekilde düzenlenmektedir:

“Mal ve hizmet alımlarıyla yapım sözleşmelerinde, öngörülemeyen durumlar nedeniyle bir iş artışının zorunlu olması halinde, artışa konu olan iş;

a) Sözleşmeye esas proje içinde kalması,

b) İdareyi külfete sokmaksızın asıl işten ayrılmasının teknik veya ekonomik olarak mümkün olmaması,

Şartlarıyla, anahtar teslimi götürü bedel ihale edilen yapım işlerinde sözleşme bedelinin % 10’una, birim fiyat teklif almak suretiyle ihale edilen mal ve hizmet alımlarıyla yapım işleri sözleşmelerinde ise % 20 ‘sine kadar oran dahilinde, süre hariç sözleşme ve ihale dokümanındaki hükümler çerçevesinde aynı yükleniciye yaptırılabilir.

Birim fiyat sözleşme ile yürütülen yapım işlerinde, Bakanlar Kurulu bu oranı sözleşme bazında % 40 ‘a kadar artırmaya yetkilidir.”

Bu artışlarda da revize birim fiyat uygulaması yapılabilecektir.

2.3. Revize Fiyat Uygulaması:

Kamu İhale Genel Tebliğ’nde revize fiyat uygulaması aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.

Yapım işlerine ait tip sözleşmenin “İş kalemi miktarının değişmesi” başlıklı 29 uncu maddesine göre teklif birim fiyat sözleşmelerde iş kalemi miktarının değişmesi halinde; sözleşme eki birim fiyat teklif cetvelinde yer alan her hangi bir iş kaleminin miktarında, işin devamı sırasında %20’yi aşan artışın meydana gelmesi (örnekteki gibi, bu iş kaleminde %50’lik bir artış olması halinde) ve bu toplam artışın (örnekteki gibi %50) aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde 1’ini (örnekteki gibi %2,5) geçmesi halinde, artışın sözleşme bedeli içindeki payı nispetinde ilgili iş kalemine ait birim fiyat aşağıda gösterildiği şekilde revize edilir ve bu iş kaleminin yüzde yirmi artışı aşan (örnekteki gibi, %50-%20=%30 ‘luk kısmına) kısmına revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılır.

R = F x [ 1 – (A x F) / S ]

S = Sözleşme bedeli ( TL),

F = İş kaleminin sözleşme birim fiyatı (TL / ….),

A = İş kaleminde meydana gelen toplam artış miktarı (adet, mt, m2 vb.),

R = Revize birim fiyat (TL / ….)

Somut bir örnekle açıklarsak;

Sözleşme bedeli: 98.250,00 YTL

Bordür Döşenmesi imalatı miktarı:1000 metre

Bordür Döşenmesi imalatı sözleşme birim fiyatı:11,25 YTL olan bir işte

Bordür döşenmesi imalatı kesin hak edişte 1300 metre olarak tespit edilmesi durumunda,uygulama olarak

İş kaleminde meydana gelen artış miktarı 1300-1000 = 300 metre

İş miktarındaki artış oranı ise 300/1000 = %30 (%20’nin üzerinde)

Sözleşme bedeli olan 98.250,00 YTL * % 1 oranı olan 982,50 YTL,artış oranını parasal tutarı 300 * 11,25 = 3.375,00 olduğundan % 1 oranını üzerindedir.

Bu oran %20 ‘nin üzerinde olduğundan ile sözleşme bedelinin % 1 ini aştığından revize fiyatın yapılması gerekir.

R = F x [ 1 – (A x F) / S ]

S =98.250,00 YTL

F = 11,25 YTL

A =300 metre

R = 11,25 x[ 1- (300x 11,25) / 98.250,00]

R= 10.86 YTL

Bu durumda ;

a) Bordür Döşenmesi imalatının 1000 x %20: 1200 metresi yüklenicini teklif ettiği 11,25 TL üzerinden ,

b)Artış miktarı olan 300 metre ise revize birim fiyat olan 10.86 TL üzerinden hak edişe girecektir.

Sonuç olarak, Birim fiyat teklif cetvelinde bulunan ve miktarlarında artış olan her iş kaleminin, örtüşen imalatlarla mukayese edilerek artışın % 20’nin üzerinde meydana gelmesi ve bu artışın aynı zamanda sözleşme bedelinin yüzde l’ini geçmesi halinde, bu iş kaleminin yüzde yirmi artışı aşan kısmına revize birim fiyat üzerinden uygulama yapılması gerekmektedir. (1)

Soru: Yeni fiyatlarda, revize fiyat uygulanabilir mi?

Makalemizin daha önceki sayfalarında belirttiğimiz üzere yeni birim fiyat oluşturulan iş kalemlerindeki artışlarda revize birim fiyat hesaplaması yapılamaz. Bu hususa ilişkin Yüksek Fen Kurulu kararına aşağıda yer verilmiştir.

……Bahse konu … kalem yeni birim fiyatın sözleşme eki birim fiyat teklif cetvelinde yer almadığı, oysa, herhangi bir iş kalemine revize birim fiyat üzerinden ödeme yapılabilmesi için bu iş kaleminin, sözleşme eki birim fiyat teklif cetvelinde bulunmasının gerekmekte olduğuna,

İhale sonrasında ortaya çıkan ihtiyaç nedeniyle yeni birim fiyatı yapılan, YFZ–01 Yonutaşı ve tuğla duvar yüzeylerinin Kompresör ile 0,8–1,2 Atm basınçlı micro dereceli ayarla bilimsel yöntemlerle Alüminyum Oksit püskürtülerek temizlenmesi”, “YFZ -02 Yonutaşı ve tuğla yüzeylerini kimyasal maddelerle bilimsel yöntemlerle temizliğinin yapılması”, “YFZ–03 Yonutaşı ve tuğla duvar yüzeylerinin spreyleme yöntemi ile itinalı temizliğinin yapılması”, “YFZ -04 Yonutaşı ve tuğla duvar yüzeylerinin kompresör ile 0,8–1,2 Atm basınçlı micro dereceli ayarla bilimsel yöntemlerle Cam boncuk püskürtülerek temizlenmesi” imalatlarına ait fiyatların işe ait sözleşmenin 31 inci maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceğine ve bu imalat fiyatlarının revize edilemeyeceğine (2)

2.4. Ne Kadarlık Bir Kamu Zararı Oluşmaktadır?

Bu hususun daha iyi anlaşılabilmesi açısından 2.189.484,50 TL lik bir yapım işi ihalesinin kesin hak edişin de 21.029,93 TL tutarındaki bir iş kaleminin ne kadarlık bir kamu zararına yol açtığını görelim.

Teklif Miktarı: 15.445,80 kg

Hakediş Miktarı: 21.029,90 kg

Teklif Fiyatı: 18,73

Sözleşme Tutarı:2.189.484,50 TL

Söz konusu işte fiyat revize edilmesi gerekirken revize edilmemiştir.

Revize Edilmesi Durumunda

R = F x [ 1 – (A x F) / S ]

S = 2.189.484,50 YTL

F = 18,73 YTL

A = 21029,90- 15445,80 = 5.584,10 kg

R = 18,73 x[ 1- (5584,10x 18,73) / 2.189.484,50]

Bu formülden revize edilmesi fiyat 17,83 TL olacaktır.

Revize fiyat uygulanacak miktar ise %20 artıştan sonraki miktar olduğuna göre; 21029,90- ( 15.445,80*1,2)= 2494,97 kg.

Uygulanan fiyat ve uygulanması gereken revize fiyat arasındaki tutar kamu zararıdır.

18,73- 17,83= 0,90 TL

Bu tutarı da iş artışı yapılan miktara uyguladığımızda kamu zararı tutarı ortaya çıkacaktır.

0,90 * 2494,97 = 2.245,47 TL *1,18(3)= 2.649,65 TL ( %10’dan fazla bir kamu zararı)

(1) Bayındırlık Ve İskan Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu Kararı 29/12/2004 tarih ve 2004/122 sayılı kararı
(2) 31.05.2006 tarih ve 2006/021sayılı Yüksek Fen Kurulu
(3) KDV